/ Nga PhD. Xhavit LIPAJ /
Puna me personat që vuajnë nga demenca është një sfidë që shpesh shpërblehet me momente të veçanta njerëzore dhe prekëse. Këta persona jetojnë në një botë të formuar nga kujtimet dhe ndjesitë e tyre. Për kujdestarët dhe të afërmit, mund të jetë e vështirë të kuptojnë këtë botë, por çelësi është empatia, durimi dhe njohja e nevojave të tyre.
- Të kuptosh botën e personave me demencë
Personat me demencë shpesh jetojnë në realitetin e tyre, ku e kaluara dhe e tashmja bashkëngjiten. Një banore mund të quajë një infermiere „magjistare e zezë“ ose të thotë se shikon gjëra në dhomë që të tjerët nuk i shohin. Një banore tjetër mund të ngatërrojë vajzën e saj me nënën. Të tilla deklarata dhe perceptime nuk janë me dashakeqësi, por pasqyrojnë realitetin e tyre.
Në raste të tilla, është e rëndësishme të përqendrohemi te ndjenjat e tyre. Në vend që të kundërshohim, ne mund të përforcojmë ndjenjën e sigurisë duke biseduar me ndjeshmëri. Një pyetje e thjeshtë si „Mund të më tregosh më shumë rreth kësaj?“ mund të krijojë lidhje emocionale.
- Konteksti shkencor i demencës
Demenca përfshin disa sëmundje, si Alzheimeri, demenca vaskulare, demenca me trupa Lewy dhe demenca frontotemporale. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), më shumë se 55 milionë persona në botë vuajnë nga demenca. Studimet neuroshkencore tregojnë se progresi i demencës shoqërohet me prishjen e lidhjeve sinaptike dhe grumbullimin e pllakëzave amiloide dhe proteinave Tau në tru. Këto ndryshime ndikojnë te kujtesa, gjuha dhe aftësitë njohëse.
- Roli i të afërmit
Të afërmit shpesh ndiejnë më shumë stres dhe ngarkesë se vetë të prekurit. Kujdesi mund të sjellë ngarkesa psikologjike si depresioni dhe ankthi. Një banore që quanë vajzën e saj „Mama“ mund të shkaktojë dhimbje ose konfuzion te të afërmit. Trajnimet, bisedat dhe këshillat profesionale mund të ndihmojnë për të përballuar situata të tilla. Empatia dhe komunikimi i hapur janë thelbësore për të treguar si mund të futen në realitetin e të dashurve të tyre.
- Këshilla praktike për përditshmërinë
Marrëdhënia përpara korrigjimit: Kur një person me demencë e percepton situatën ndryshe, ndihmon shpesh të pranojmë perceptimin e tij. Një banore që thotë se sheh „njerëz në dhomë“ mund të qetësohet me një përgjigje si: „Janë njerëz të mirë? Tregomë më shumë.“
Krijimi i rutinave: Një orar i strukturuar ditor sjell siguri. Ritualet e përditshme, si ngrënia e vakteve ose shëtitjet, ndihmojnë për të ruajtur orientimin.
Respektimi i preferencave individuale: Muzika e preferuar, fotografitë e njohura ose aromat e njohura mund të jenë qetësuese dhe të përmirësojnë cilësinë e jetës.
Durim dhe kohë: Personat me demencë shpesh kanë nevojë për më shumë kohë për të kryer detyra ose për të zhvilluar biseda. Durimi tregon respekt dhe u jep atyre ndjesinë se janë të vlerësuar.
Mbështetje për të afërmit: Grupet e diskutimit dhe këshillimi profesional ndihmojnë në përballimin e sfidave.
- Rëndësia e aktivizimit dhe terapisë
Aktivitete që nxisin pjesëmarrjen si terapia muzikore, aktivitetet artistike dhe terapia e reminishencës janë treguar veçanërisht efektive. Një banore që buzëqesh kur dëgjon muzikën e saj të preferuar ose përgjigjet ndaj fotografive të vjetra, tregon fuqinë e këtyre stimujve. Këto qasje jo vetëm që stimulojnë trurin, por gjithashtu japin ndjesinë e përkatësisë.
Aspektet emocionale dhe vetëreflektimi
Puna me personat me demencë është sfiduese jo vetëm profesionalisht, por edhe emocionalisht. Një banore që quan infermieren „magjistare e zezë“ mund të jetë lënduese, edhe pse nuk është thënë me dashakeqësi. Kujdestarët duhet të jenë të vetëdijshëm se reagime të tilla janë shprehje pasigurie ose frike.
Supervizimet e rregullta dhe diskutimet në ekip ndihmojnë për të reflektuar mbi këto emocione. Është thelbësore të shqyrtojmë qasjen tonë dhe të vendosim dinjitetin e personit në qendër.
- Një vështrim i veçantë mbi humanizmin
Demenca na kujton se njerëzëria nuk varet vetëm nga aftësitë njohëse. Janë ndjenjat, lidhjet dhe përjetimet që na përcaktojnë si qenie njerëzore. Kjo njohuri mund të na ndihmojë ta shohim punën me të prekurit nga demenca jo vetëm si sfidë, por edhe si pasurim. Me një qasje empatike dhe metoda të bazuara në shkencë, mund të përmirësojmë ndjeshëm cilësinë e jetës së të prekurve dhe të afërmit e tyre.
helveticALforum