/ Intervistoi: Dashnim HEBIBI/
Intervistë ekskluzive me znj.Nermin Kumanova që jeton e vepron në Belgjikë
“Unë jam këshilltare bashkiake në Qytetin e Namurit që nga viti 2006. Jam gruaja e parë me origjinë shqiptare e zgjedhur në Belgjikë në një organ politik dhe publik. Unë isha, gjithashtu, zyrtarja më e re e zgjedhur dhe e vetmja e besimit Islam. Kam qenë kandidate, për herë të parë, në zgjedhje në vitin 2000. Kam qenë 19 vjeçe dhe isha kandidatja më e re.Zgjedhjet e para i kam fituar në vitin 2006. Kam gati 18 vjet që e mbaj mandatin e këshilltares bashkiake“, na tha, ndër të tjera, zonja Kumanova.
Ju lutem të na përshkruani profilin tuaj! Me se merreni? Çfarë profesioni keni?
Unë quhem Nermin Kumanova.Jam lindur, rritur dhe jetoj në Namur, Belgjikë. Kam kryer arsimin e lartë, si punonjëse sociale dhe fakultetin në fushën e shkencave të punës. Jam trajnuar në PNL dhe jam duke u trajnuar në terapi. Jam e martuar.Burri im është nga Kosova dhe kemi tre fëmijë të adhurueshëm.
Jam përgjegjëse për projektet e edukimit të vazhdueshëm.
Na tregoni, ju lutem, kur keni migruar në Belgjikë?
Jam lindur në Belgjikë, në vitin 1980. Nuk e kam përjetuar emigracionin. Belgjika është vendlindja ime. Prindërit e mi emigruan në Belgjikë në fund të viteve 1960. Prindërit e mi përjetuan dy rrugë imigrimi. E para, nga ish-Jugosllavia në Turqi dhe e dyta, nga Turqia në Belgjikë. Pra, unë jam një trashëgimi e këtij emigracioni.
Cila është struktura aktuale e familjes suaj?
Në familjen e prindërve, jam vajza e vetme dhe kam dy vëllezër. Prindërit e mi janë lindur në Kumanovë të Maqedonisë. Jam e martuar. Burri im është nga Kosova dhe kam tre fëmijë. Struktura ime e familjes është një strukturë e tipit klasik.
Si e kujtoni veten gjatë ditëve të para në Belgjikë?
Jam e lindur në Belgjike dhe nuk kam një përjetim të ndonjë emigranti. Unë jam lindur në Belgjikë dhe nuk kam përvojë imigrimi. Unë jam produkt i prindërve të mi që përjetuan emigracion të dyfishtë. Mbaj mend vështirësitë që kishte nëna ime për t’u shprehur në frengjisht kur shkonte te mjeku ose në dyqan.Unë, shpesh, bëhësha përkthyese. Mbaj mend që prindërit e mi nuk e kishin të lehtë integrimin se ndjeheshin të mërzitur për familjet e tyre dhe se u mungonte vendi.
Cila është veprimtaria juaj publike (jashtë punës së zakonshme)?
Unë jam këshilltare bashkiake në Qytetin e Namurit që nga viti 2006. Jam gruaja e parë me origjinë shqiptare e zgjedhur në Belgjikë në një organ politik dhe publik. Unë isha, gjithashtu, zyrtarja më e re e zgjedhur dhe e vetmja besimit Islam. Kam qenë kandidate, për herë të parë, në zgjedhje në vitin 2000. Kam qenë 19 vjeçe dhe isha kandidatja më e re, por zgjedhjet e para i kam fituar në vitin 2006. Kam gati 18 vjet që e mbaj mandatin e këshilltares bashkiake.
Sa keni arritur të integroheni në shoqërinë belge?
Çështja e integrimit është një çështje komplekse. Unë jam lindur këtu, flas gjuhën frenge, jam universitare, punoj, njoh himnin kombëtar belg, madje edhe atë të rajonit tim ku jetoj. Suksesi përcaktohet në mënyrë subjektive.
Çfarë do të thotë, në të vërtetë, sukses?
Për tjetrin, belgun, nuk do të jemi kurrë mjaftueshëm të integruar, sepse kemi vlera, zakone, gjuhë dhe tradita të ndryshme. Suksesin tim, në radhë të parë, ua kushtoj prindërve të mi për edukimin që më dhanë. Babait tim, për mundësitë që më ofroi, duke më lejuar të studjoja në një kohë të ndërlikuar për vajzat emigrante në vitet 1990. Suksesi është të punosh dy herë më shumë në gjërat që i bën. Dy herë në shkollë, dy herë në fushë, dy herë më shumë në punë se je grua, se ke prejardhje emigrante, se tjetri të kujton se je ndryshe. Të kesh vendin tënd në shoqëri dhe në jetë, duhet të luftosh dhe të zësh vendin tënd, sepse askush nuk të jep. Suksesi do të thotë, gjithashtu, të luftosh për ëndrrat dhe idealet e tua dhe të bësh gjithçka për t’i arritur ato.
Sa shpesh e vizitoni vendin e prindërve?
Vendi im i lindjes është Belgjika, siç ju thashë, ndërsa në Maqedoni të Veriut nuk shkoj rregullisht. Është e rrallë. Prindërit e mi jetojnë në Belgjikë. Jam e martuar me një kosovar. Unë shkoj në Kosovë çdo vit, me burrin dhe fëmijët. Unë kaloj nëpër Maqedoni të Veriut për të shkuar në Kosovë.
Cila grua (fytyrë publike) në atdhe [Kosovë, Shqipëri, Maqedoni, Luginë e Preshevës, etj.] mendoni se ka bërë shumë për avancimin e gruas në shoqërinë tonë?
Që në rini kam qenë, gjithmonë, adhuruese e “Shote Galicës”, heroinës sonë revolucionare. Për më tepër, kam qenë iniciatore e shoqatës së parë feministe shqiptare në vitin 2004, e cila u quajt Shoqata e Grave Shqiptare “Shoqata Shota”.
Gjithashtu, kam shumë admirim për luftën dhe luftën e udhëhequr nga Selvije Ahmeti, e cila, gjithashtu, ka shkruar faktet, masakrat dhe abuzimet në një gazetë dhe ka denoncuar të gjitha faktet gjatë luftës së Kosovës.
Besarta Breznica, aktiviste dhe grua e përfshirë në Rrjetin e Grave të Kosovës. Brenda OJQ-së, ajo koordinon projekte që synojnë luftimin e dhunës me bazë gjinore dhe seksuale. Dhe padyshim, me krenari dhe admirim të madh mund të llogarisim në një përfaqësuese të bukur të grave shqiptare në mbarë botën, Presidenten tonë Vjosa Osmani.
Në cilin dimension mendoni se gruaja shqiptare e diasporës ka kontribuar më së shumti për çlirimin e Kosovës?
Ka disa dimensione, për mendimin tim.
Gruaja shqiptare kontribuoi, në mënyrë indirekte, duke mbështetur familjen këtu dhe bashkëshortin e saj që shkoi në Kosovë, gjatë periudhës së luftës dhe për të fituar këtë çlirim. Kjo mbështetje duhet të mbahet mend dhe të mos harrohet.
Pastaj, kontributi për çlirimin e Kosovës, për mua, në Belgjikë është një figurë e rëndësishme e një gruaje që kontribuoi sinqerisht, është Anne Marie Lizin, e cila ishte kryetare e Senatit të Belgjikës. Janë organizuar një seri ngjarjesh, konferencash dhe takimesh. Në atë kohë, pavarësisht moshës sime të re, kam ndihmuar dhe mbështetur disa nisma të organizuara për të mobilizuar qytetarët dhe për të dëgjuar zërin tonë. Kjo grua, Zonja Anne-Marie Lizin, ndihmoi shumë edhe komunitetin shqiptar të Belgjikës dhe Huy në emancipimin e tij.
Sa premtuese, sipas jush, është gjenerata e fëmijëve në ruajtjen e traditës kombëtare [etnokulturës tonë]?
Ruajtja e traditës dhe kulturës origjinale varet, para së gjithash, nga struktura e familjes. Një strukturë solide dhe mbështetëse për t’i lejuar fëmijët të dinë, në nivel identiteti, se kush janë, nga vjen,nga vijnë prindërit e tij,cila është historia familjare,cili është vendi i tij i origjinës, etj. Të gjitha këto çështje duhet të mbahen brenda kornizës familjare. Ne duhet të ruajmë lidhjet me vendet tona dhe të shkojmë atje çdo vit me pushime.
Gjithashtu, duhet të jemi në gjendje të garantojmë një mjedis të favorshëm, ku fëmijët dhe të rinjtë mund të takohen me moshatarët e tyre për t’u takuar me shqiptarët nga ku janë.
Duhet të mundësojmë edhe shkollimin në gjuhën shqipe, të mësojë, forcojë dhe zhvillojë gjuhën shqipe. Një shkollë shqipe në shërbim të popullit shqiptar dhe apolitik. Kjo është pak e komplikuar në Belgjikë.
Në cilat segmente vlerësoni se gruaja shqiptare e diasporës ka nevojë të mbështetet nga shteti amë?
Mendoj se është thelbësore për mua që mëmëdheu të na lejojë mjetet e ekzistencës së një strukture shkollore në gjuhën shqipe, të mbështetur drejtpërdrejt nga atdheu. Rënia e përdorimit të gjuhës shqipe është fatkeqësisht realitet dhe është koha për të vepruar. Për këtë ne kemi nevojë për ndihmë specifike nga vendlindja jonë.
Jeni model dhe shembull i shumë vajzave të reja që po rriten në Belgjikë për sukseset e juaja. Komenti juaj?
Unë jam unë, e plotë dhe autentike. Unë nuk jam model, jam e vendosur të ndjek idealet dhe ëndrrat e mia dhe po ec përpara në rrugën time. Jam krenare të shoh që vajzat e reja tani janë gjithnjë e më shumë të angazhuara në studime dhe po hyjnë në tregun e punës dhe pozitat e përgjegjësisë. Studimi në kohën time ishte i ndërlikuar, prindërit e mi donin të ktheheshin në vendlindje, kushtet ishin më të vështira e po kështu edhe mundësitë për sukses ishin të vështira. Ne kishim pengesa të vetëdijshme dhe të pavetëdijshme që na mbanin nën kontroll. Jam krenare që shoh evolucionin dhe mbështetjen e dhënë nga prindërit.
Disa vajza të reja më kanë thënë tashmë se mendonin se ajo që po bëja unë ishte e mrekullueshme. Gjithmonë i kam thënë dhe i kam mbështetur këmbëngulur të rinjtë e popullit tonë dhe aq më tepër vajzave tona të reja për rëndësinë e arsimimit dhe marrjes së përgjegjësive. Këta janë dy çelësa themelorë për të gjithë emancipimin dhe të ardhmen. Nisem nga parimi që kur edukon një burrë është edukimi i një individi, por edukimi i një gruaje është edukimi i një familjeje të tërë!
Sipas jush, po dëgjohet sa duhet zëri i gruas shqiptare të diasporës?
Ka dëgjim dhe përgjigje ndaj nevojave. Sinqerisht mendoj se është koha për t’iu përgjigjur nevojave të përmendura për femrat shqiptare të diasporës.
Do të duhej që gruaja shqiptare e diasporës të jetë më e organizuar?
Po, shumë qartë. Do të ishte e dobishëm dhe e rëndësishëm inkurajimi dhe strukturimi i grave shqiptare në një mënyrë shoqëruese. Shoqata e parë u krijua në Belgjikë në vitin 2004 me shoqatën ‘Shota’. Më pas, ishte krijimi i shoqatave të tjera të grave në qytete të tjera të Belgjikës, të cilat ende vazhdojnë. Është e rëndësishme të synohen organizatat për takime, debate dhe asistencë për zhvillimin e sipërmarrjes.
Ëndrra ime, prej disa vitesh, ka qenë dhe dëshiroj të organizoj samitin e grave shqiptare në Belgjikë, një projekt ambicioz që kërkon bashkëpunime të forta dhe të shëndetshme. (Intervista është realizuar për librin “Gratë Frymëzuese të Diasporës Shqiptare (II)”
helveticALforum