-The Times-
Si kryeministri më jetëgjatë i Shqipërisë, Edi Rama ka arritur të fitojë një reputacion të njohur ndërkombëtarisht për udhëheqjen e tij karizmatike dhe jo-konvencionale. Nga një karrierë si lojtar profesonist basketbolli, ai ka arritur të bëhet figura më e fuqishme politike në vend, duke shfaqur gjithashtu një stil të veçantë dhe emocionues që ka bërë edhe liderë botërorë, si Kryeministrja italiane Giorgia Meloni, të “skuqen”.
Sot, arti i Edi Ramës është në qendër të vëmendjes pas një marrëveshjeje me një galeri të njohur gjermane, e cila do të promovojë krijimtarinë e tij. Galeria Société e Berlinit ka njoftuar se ka nënshkruar me Ramën, duke e shtuar atë në listën e artistëve të saj, një grup prej 24 individësh të njohur. Ky hap erdhi pas ekspozitave të tij në Bienalen e Venecias, dhe tani veprat e tij do të shfaqen në panairet Frieze London dhe Art Basel Paris këtë vjeshtë, si dhe në një ekspozitë të vetme në Berlin vitin e ardhshëm.
Për mbështetësit e tij, ky është një shpërblim për një individ që ka revolucionarizuar artin shqiptar, duke e çuar atë përtej realizmit socialist dhe duke kapur rinisjen post-komuniste të Shqipërisë. Për kritikët, ky është një akt i menaxhimit të imazhit, një mundësi për të shpërqendruar vëmendjen nga skandalet e korrupsionit që kanë shoqëruar 12 vitet e Ramës në pushtet.
Përpara se të angazhohej në politikë, Rama kishte studiuar në Akademinë e Arteve në Tiranë, ku më vonë u bë profesor, dhe ka pasur një periudhë pune në Paris, përpara se të ekspozonte edhe në Pompidou Center të Parisit dhe në Shtetet e Bashkuara, përfshirë New Yorkun. Artistët dhe kritikët e artit shqiptar, si Oltsen Gripshi, e përshkruajnë krijimtarinë e Ramës si neo-ekspresioniste dhe të frymëzuar nga Kandinsky.
Rama u kthye në Shqipëri në vitin 1998 si ministër i Kulturës dhe dy vite më vonë u zgjodh kryetar i Bashkisë së Tiranës, duke tërhequr vëmendje ndërkombëtare përmes pikturimit të godinave të mërzitshme të periudhës komuniste me ngjyra të forta. Edhe pse gjithmonë ka pasur angazhime politike, ai nuk e ka ndalur asnjëherë krijimtarinë e tij artistike, duke vizatuar në takime dhe duke punuar me qeramikë në studion e një miku të tij në Tiranë.
Arti ka qenë shpesh një aktivitet shtesë për liderët botërorë — George W. Bush pikturoi ish-ushtarë, Winston Churchill prodhoi peisazhe, dhe Francisco Franco realizoi vizatime hiper-realiste — por për Ramën, arti është thelbësor për procesin e tij të mendimit.
Julia Ballantyne-Way, drejtoresha e galerisë Société, e cilëson Edi Ramën një artist unik në galerinë e saj. Ajo tha se ai nuk është vetëm një artist, por një politikan që vazhdon të krijojë art ndërkohë që angazhohet në politikë. “Ai është artist që ka hyrë në politikë, jo e kundërta,” tha Ballantyne-Way, duke hedhur poshtë sugjerimet se arti i Ramës është një manovër për menaxhimin e imazhit të tij.
Ekspozita e tij e ardhshme në Berlin do të shfaqë punime të panjohura, përfshirë skulpturën e tij të parë në natyrë, duke u fokusuar në krijimet e tij me bronz dhe qeramikë.
Me një situatë politike dinamike dhe akuza për ndërhyrje në pavarësinë e sistemit gjyqësor, Rama ka shpallur vazhdimësinë e përpjekjeve për integrimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian deri në vitin 2030. Edhe pse ka pasur kritika të shumta për qeverisjen e tij, ai ka arritur të mbajë një profil të lartë ndërkombëtar dhe të tërheqë vëmendjen me marrëdhëniet me liderë të tjerë, siç është momenti kur ai e puthi dorën e Melonit në samitin e BE-së në Tiranë.
Pavarësisht përplasjeve politike dhe akuzave për censurë ndaj kritikëve të tij në art, Rama vazhdon të shfaqë punën e tij si një artist që, sipas galerisë Société, është një shembull i pasur i lidhjes mes artit dhe politikës.
Në fund, si shumë figura publike të tjera, ai ka përdorur artin për të shprehur një pjesë të botës së tij të brendshme, duke mbajtur një lidhje të fortë me krijimtarinë edhe gjatë kohës së angazhimeve të tij politike, transmeton gtema.