Nga: Dashnim HEBIBI
Sa herë afrohen festat, në vend të gëzimit të plotë, për mërgimtarin shtohet edhe një plagë e re. Mungesa e atdheut, e familjes, e tokës që e thërret me zë të brendshëm, bëhet më e thellë. Sa herë vijnë këto ditë të shenjta, si Kurban Bajrami, zemrat në mërgim pulsojnë më shpejt – por jo nga gëzimi, por nga malli që ther.
Shumë prej tyre bëjnë gjithçka që të jenë me më të dashurit e tyre në këto ditë, ndërsa shumë të tjerë rrinë në heshtje, në vetmi, të mbërthyer në turne të pafund punësh, kontrata, dokumente, largësira, e pengesa që nuk i shoh askush veç shpirtit të tyre të lodhur.
Udha për në atdhe është bërë më e lehtë, falë fluturimeve të shumta për në Prishtinë, Shkup, Tiranë e nganjëherë Strugë, por a mund të jetë ndonjëherë rruga e lehtë kur shpirtin e ke të ngarkuar me mall? Ka edhe autobusë me vija të rregullta, dy herë në javë, për ata që nuk ia dalin çmimeve të larta të biletave të avionëve, që për festa bëhen të papërballueshme për shumëkënd. Ata zgjedhin veturën e tyre të lodhur, me gomat e shpresa të njëjta, ose autobusin e gjatë si nata, por më pak të rrezikshëm.
Me vetura rruga është e mundimshme, lodhëse për trupin dhe shpirtin, ndërsa me autobus është më e lehtë fizikisht, por shumë më e gjatë emocionalisht. Të gjithë ata që i sheh duke nxituar në stacionet e autobusëve, me nga dy-tri çanta për dore, me shikim të rraskapitur e shpresë të vogël në sy, janë shqiptarë të gurbetit, të lodhur nga jeta, të malluar për vendin, për njerëzit, për dheun.
Janë çanta të mbushura jo vetëm me rroba e dhurata, por me emocione të pathëna, me kujtime, me aromë shtëpie, me të qeshura fëmijësh që s’i kanë dëgjuar me vite.
Janë gra që mbajnë nëpër valixhe recetat e nënave të tyre, burra që fshehin lotin kur e përmendin babain a nanën. Mërgata që jeton për pushimet, për festat – sepse vetëm atëherë i duket sikur është gjallë.
“Nuk ka më gurbet – tash kemi jetë,” – më tha me zë të qetë një mërgimtare nga komuna e Tetovës. “Ama, cila jetë kur nuk ke përkëdheljen e prindit, kur vdekjet ndodhin larg e ti s’mundesh me ardhë, kur fëmijët të flasin në gjuhë të huaj?”
Rruga nisi nga Cyrihu, në orën 18:00. Autobusi, i gjatë e i kaltërt, me pasqyra që kishin parë dhjetëra fate të ngjashme, mori 7 udhëtarë në fillim. U ndal më pas në Will e St. Gallen. U bënë 25. Kishte edhe fëmijë, kishte edhe pleq duke fshitë sytë e lagur nga lotët. Dita ishte e zakonshme pune, por festa s’pret – malli as aq.
Një burrë nga rrethina e Kumanovës, që sivjet i mbush 49 vjet në gurbet, më foli me sy të përlotur për herën e parë që kishte dalë nga vendlindja. “Ishte natë Ramazani i kisha 14 vjet. Nana e baba më përcollën te dera. S’më lanë me i puthë në faqe se u mbushën me lot. Unë e qesha, por zemra më qante.” Ai e kishte nisur jetën si mërgimtarë sezonal. Sot kishte shtëpi, makinë, pasaportë zvicerane – por shpirtin ende të lidhur në portën e vjetër të oborrit të fëmijërisë.
Nëpër kolona. Pasi u ndalëm për një pushim dhjetë minutësh, njëri nga udhëtarët, i lodhur, pinte cigare njëra pas tjetrës, u bë nervoz, mendonte se shoferët po vonohen. “A e sheh, vallahi, vetëm kur vij në atdhe nervozohem,” tha ai, “se zemra m’dridhet nga malli e më vlon gjaku kur vonohem!”
Shoferët ishin tre, me rrugët e ndara. Njëri më i vjetër, i thoshte të riut: “Kujdes këtu, ka radarë. Këtu nuk ta falin.” Ai tjetri buzëqeshte, por sytë i kishte të lodhur. E kishin bërë këtë rrugë me qindra herë, duke dëgjuar biseda për mall, dashuri të humbura, jetë që u kalon udhëve.
Në Mynih morëm edhe një udhëtar. Nuk kishte çantë të madhe, vetëm një qese. Kur e pyetëm, tha: “S’kam shumë. Kam vetëm mallin dhe disa çokollada që i kam për dhurata.
Një mërgimtarë nga Gostivari më tha: “Po shkoj me autobus, se i kam dy biçikleta për fëmijët e vëllait. Po ua dërgoj dhuratë. Janë të Zvicrës, janë të mira. Lodhja harrohet, por buzëqeshjet e nipave nuk harrohen kurrë.”
Tash shumë prej udhëtarëve po flenë. Disa po kërresin. Disa me dritën e telefonit ndezur. Autobusi ecën ngadalë, 101 km/h. Unë jam ulur përpara, po i shoh veturat duke kaluar me shpejtësi, ndoshta me shpresa të njëjta si tonat – për të arritur më shpejt te e dashura, te nëna, te gjyshi që pret te dritarja me sytë nga rruga.
Në Alpet e Austrisë, përballë qytetit të Mozartit, në Salzburg, më kujtohen klasiket – Bach, Strauss… Por unë kam një muzikë tjetër në vesh: një zë të nënës që më thotë: “Merri ngrohtë çorapet, bir, se rrugët janë të gjata…”
Në pompë, në raftet e çokollatave, janë portretet e Mozartit, por për mua aty mungon diçka – mungon aroma e bukës së pjekur në saç, mungon fjala “hajde shpija jote”, mungon vendi im.
Nata vazhdon. Diku-diku shihen yjet, por edhe ato duken të ftohtë. Temperatura është 8 gradë. Në Zvicër binte shi, e në atdheun tonë, më thanë se është diell. Sa e çuditshme – zemra ime bie shi, e atdheu ka diell.
Ora është rreth 03:00 e mëngjesit. Dëgjohet zhurma e frymës që bie nga malet. Lodhja po më rëndon në sy. Nuk mund të shkruaj më… Do të vazhdoj në mëngjes – me diellin përballë Ilirska Bistricës, ku gjithmonë bëja foto duke u afruar me Llukin – tashmë i ndjerë – por që e mbaj në zemër. Me Agën Rafet pimë kafen e parë, dhe kujtojmë Ilirët.
Dritat e kuqe e të bardha të makinave, që ndizen e shuhen në autostradën me tri e katër korsi të Austrisë, më ngatërrojnë sytë. Por zemra më shpie diku tjetër.
Ah, kjo jetë e gurbetit… me çanta andej e këndej, me valixhe të shpirtit të ngarkuar me mall. Një jetë që matet jo me ditë, por me pritje. Në mëngjes e vazhdojmë pjesën tjetër… /SAM24.info