Nga: Dashnim HEBIBI
Ka udhëtime që fillojnë me përqafime e gëzim, por ka edhe udhëtime që fillojnë me lot. Për mërgimtarin, kthimi në atdhe nuk është vetëm takim me të gjallët – është takim edhe me të vdekurit. Dhe unë, çdo herë që kthehem, hapat e mi nuk më çojnë drejt sofrës e shtëpisë, por drejt varrezave. Aty më pret nëna ime, jo me buzëqeshjen e dikurshme, por me heshtjen e dheut që e mbulon.
Ulem te koka e saj dhe fjala më ngel në fyt. I flas, por zëri më thyhet. I thërras, por përgjigjen e marr vetëm në heshtjen e brendshme, aty ku shpirti ma di dhimbjen. Sytë më mbushen me lot dhe zemra më digjet sikur flaka më përpin përbrenda. Mundohem t’i ndal, por nuk ka forcë që i ndal lotët kur nënës i flet me mall.
Më duket sikur çdo grusht dheu që prek, është vetë dora e saj që ma përkëdhel faqen. Djali im, nipat e mbesat, edhe ata i ngrejnë duart drejt qiellit. Luten për gjyshen që nuk e kanë pranë, por që jeton në çdo kujtim të tyre. E kujtojnë erën e ushqimeve që vetëm ajo dinte t’i bënte, përqafimin e saj që ngrohte shpirtin si dielli në ditën më të ftohtë.
Nëna ime, Xhevahirja, kur më përcillte për gurbet, më thoshte:
“Bir, mos u mërzit! Më mirë hasretllëk se sa fukarallëk. Mos e harro kush je! Ruaje veten dhe familjen. Puno dhe ate që e fiton, fitoje me djersë! Ruaje besën, familjen, moralin, gjuhën, traditën dhe besimin. Suksesi jot është një sukses edhe i imi! Ec e puno, se pa punë nuk ka jetë.”
Këto fjalë më ngjallen ende në vesh sa herë afrohem kufirit. Dhe sot, te varri i saj, i përsëris si betim.
E kujtoj nënën kur dilte me buzëqeshje në derë për të më pritur. Atë çast kur më shtrëngonte si të më kthehej gjaku në trup. Tani, kur afrohëm në qytet, nuk më pret më ajo, por shpirti im më çon drejt varrit të saj. Aty më duket sikur ajo më thotë përsëri:
“Mos qaj, bir! Unë jam mirë. Lutem për ty nga lart.”
Por si të mos qaj? Si të ndal mallin që më djeg brenda? Sa herë që bie një lot mbi varrin e saj, më duket sikur jam duke i dhënë shpirtit tim një pjesë të munguar.
Dhe nuk e harroj as tezen Xhemile, që nuk pati fëmijë të vetët, por neve na deshi më shumë se jetën. Lutjet e mia ndahen mes të dyjave, sepse dashuria nuk ndahet, veçse shumëfishohet.
Jeta është e shkurtër – një roman që nuk mbaron kurrë. Dhe faqe e faqe të tij janë shkruar nga nënat. Ato janë rrënjët tona, ato janë drita jonë. Kur ato nuk janë më, romanin e jetës e vazhdojmë me mall, me kujtime, me lutje.
Oj nënë, edhe pse vitet më kanë thinjur, edhe pse jeta më ka lodhur, nuk ka asnjë forcë në botë që ma shlyen mallin për ty. Te varri yt, unë nuk jam më burrë i rritur, as baba i fëmijëve – unë jam thjesht një djalë që i thotë nënës së vet:
“Të dua, oj nënë! Të dua përjetë, dhe lotët që derdhen mbi varrin tënd janë fjalët që nuk po mundem t’i them me gojë. Lutem që je në parajsë, sepse zemra ime nuk gjen ngushëllim ndryshe.”
U përkula te koka e nënës sime Xhevahire dhe fjala më dridhej në buzë. Nuk po i flisja askujt tjetër, veç dheut. I flisja tokës që e mbulon, i flisja erës që më ledhaton fytyrën, i flisja luleve që, çuditërisht, kishin mbirë vetë pranë saj. Nuk ishin lule të mbjella me dorë, por të dhëna nga vetë dheu – sikur edhe toka ta dinte që nëna ime i donte aq shumë lulet, sa nuk mund ta linte varrin e saj pa to.
I shikoja ato lule që kishin duruar diellin e fortë të gushtit, dhe më dukej sikur po më thonin: “Ne jemi shenja e saj, ne jemi kujtimi i gjallë i nënës tënde.” Sepse jeta e Xhevahirës sime ka qenë pikërisht si lule e butë – një jetë që nuk dinte të hidhëronte njeri, një shpirt që shpërndante vetëm mirësi.
I flisja dheut:
“A ke prekur ndonjëherë shpirt më të pastër se i saj? A e ndien ende ngrohtësinë e saj që unë e kam humbur?”
I flisja luleve:
“Rrituni, lulëzoni gjithmonë, se ajo i donte ju. Bëhuni frymë e saj, bëhuni kujtim që i mbijeton vdekjes.”
Çdo fjalë më kthehej në lot. Por nuk ishin vetëm lot dhimbjeje, ishin edhe lot mirënjohjeje. Sepse nëna ime më mësoi me fjalë të thjeshta, por me peshë të përjetshme Sot e ndiej që ato fjalë ishin bekim, jo vetëm këshillë.
Kur ulem te varri i saj, unë nuk jam burrë i lodhur nga jeta. Nuk jam as mërgimtari që bart barrën e gurbetit mbi supe. Jam thjesht djalë që flet me nënën e vet. Dhe në ato çaste, shpirti im bëhet dritë dhe mall.
Nënë, ti që ishe si lule e butë e kësaj bote, më mungon më shumë se çdo gjë. Dhe sot, këto fjalë që po i them, janë si lutje, janë si amanet. Malli im për ty nuk shuhet, siç nuk shuhet era e një luleje që ka lindur vetë nga dheu.
SAM24.info
( Foto nga D.Hebibi)