Preshevë, Bujanoc, Medvegjë – Në mes të një rruge që ndan Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut nga Serbia, gjendet Lugina e Preshevës – një trevë me shumicë shqiptare-etni shqiptare që çdo ditë përballet me izolim, përbuzje dhe pengesa të shumta në lëvizje. Në vend që të jetë urë lidhëse mes popujve, kjo zonë po shndërrohet gjithnjë e më shumë në një geto “moderne”, ku qytetarët ndihen të harruar nga të gjitha anët.
Në këtë kohë të vitit, kur diaspora kthehet masivisht në trojet e veta, radhët në kufi arrijnë deri në dy kilometra. Qytetarët e Luginës janë të detyruar të presin me orë të tëra për të kaluar kufirin, qoftë për të hyrë në Kosovë, qoftë për të kaluar në Maqedoni. Një orë pritje është normë në Merdare, Konçul apo në pikën kufitare të Preshevës-Muçibabë, por shpesh vonesat zgjasin edhe më shumë. E gjithë kjo ndodh për një popullatë që është në tokën e vet, por që trajtohet si e huaj në çdo drejtim.
Jo vetëm nga Serbia, por edhe nga Kosova dhe Maqedonia e Veriut, banorët e Luginës po përballen shpesh me barriera të panevojshme, si në kalimet kufitare ashtu edhe në përditshmërinë e tyre sociale e ekonomike.
Kufijtë si mure – jo si ura bashkimi
Banorët e Luginës ndihen të shtypur dhe të papërfaqësuar. Nga Serbia përballen me diskriminim, ndërsa nga ana tjetër, mungesa e përkrahjes së plotë nga institucionet e Kosovës dhe Maqedonisë vetëm sa e thellon ndjenjën e braktisjes.
A nuk është koha që Kosova dhe Serbia të mendojnë për lehtësimin e qarkullimit të lirë për banorët e kësaj zone, të cilët kanë lidhje familjare, ekonomike dhe kulturore me të dyja anët? A nuk do të ishte e arsyeshme të vendoset një korsi e veçantë për banorët lokalë, për të shmangur vuajtjet e panevojshme të përditshme?
Jetë me pengesa – çdo ditë
Për një qytetar të Preshevës, një udhëtim i zakonshëm drejt Kosovës ose Maqedonisë kthehet në një sfidë. Këta njerëz janë mësuar të presin, të durojnë, të vuajnë – por a është e drejtë të vazhdojnë kështu edhe në vitin 2025?
Në një kohë kur flitet për integrim rajonal, për lëvizje të lirë dhe për respekt të të drejtave të njeriut, banorët e Luginës jetojnë të izoluar në tokën e tyre, në trojet e të parëve të tyre. E ardhmja duket e zymtë nëse nuk merren masa konkrete, nëse nuk dëgjohet zëri i tyre, dhe nëse nuk ndërmerren hapa për t’u dhënë atyre dinjitetin që meritojnë.
Koha për veprim
Thirrja për zgjidhje është e qartë: të krijohen lehtësira kufitare për banorët e Luginës së Preshevës, jo vetëm nga pala serbe, por edhe nga Kosova dhe Maqedonia e Veriut. Kjo nuk është vetëm çështje praktike, por çështje respekti dhe drejtësie për një komunitet që vazhdimisht është në pritje – në pritje të të drejtave, të dinjitetit dhe të një trajtimi të barabartë.
Institucionet, vendorët – Shqipëria dhe Kosova dhe ndërkombëtarët duhet të hapin sytë ndaj kësaj situate. Sepse një shoqëri që lë pas dore një pjesë të vetvetes, ka humbur rrugën drejt progresit.
SAM24.info