/ Nga PhD.Xhavit LIPAJ /
Fuqia e fjalës së lirë!
Zgjedhjet nuk janë vetëm numra dhe mandate. Ato janë pasqyra e një kombi, tregues i pjekurisë së një shoqërie dhe një mundësi për të reflektuar mbi të ardhmen. Pas 9 shkurtit 2025, pavarësisht rezultateve, sfida jonë e vërtetë mbetet e njëjta: ndërtimi i një kulture të re – një kulture përgjegjësie, dinjiteti dhe bashkëpunimi.
Prej shumë vitesh, kemi parë se si politika ka ndikuar në përditshmërinë tonë, shpesh duke krijuar ndasi dhe duke forcuar një mentalitet përçarës. Por kultura është ajo që i mbijeton çdo qeverie, çdo partie dhe çdo lideri. Ajo është thelbi që na bën të ndihemi pjesë e diçkaje më të madhe se vetja, diçkaje që jeton përtej cikleve politike.
Rëndësia e një kulture të re
Kulturë e dialogut dhe mendimit kritik. Idetë e ndryshme nuk duhet të shihen si kërcënim, por si burim force, inovacioni dhe bashkëpunimi. Respektimi i mendimit ndryshe është thelbësor për një shoqëri të shëndoshë.
Kulturë e meritës dhe punës
Suksesi nuk duhet të matet me lidhjet personale apo politike, por me përkushtimin dhe aftësinë. Një sistem meritokratik garanton që njerëzit më të aftë të drejtojnë dhe të shërbejnë në pozitat kyçe.
Kulturë e respektit për të kaluarën
Historia duhet të na mësojë, jo të na përçajë. Duke njohur dhe vlerësuar të kaluarën, mund të ndërtojmë një të ardhme më të mirë. Respektimi i sakrificave, i vlerave kombëtare dhe i identitetit historik është bazë e fuqisë tonë të përbashkët.
Kulturë e dijes dhe artit
Dija dhe krijimtaria kulturore e bëjnë një komb të begatë. Mësimi cilësor, kërkimi shkencor dhe fuqizimi i artit krijojnë një klimë pozitive, ku gjeneratat e reja mund të zhvillohen në mënyrë të plotë dhe të japin kontributin e tyre unik.
Politika mund të përcaktojë rregullat, por kultura përcakton frymën me të cilën ecim përpara. Nëse duam një Kosovë të fortë, të drejtë dhe të begatë, duhet të fillojmë me ndryshimin e mentalitetit; duke vendosur qytetarin në qendër dhe duke i dhënë përparësi edukimit, bashkëpunimit dhe vlerave njerëzore.
Rëndësia e përfshirjes së gjeneratave të reja
Rinia është motori i zhvillimit. I riu sot është politikani, mjeku, sipërmarrësi dhe artisti i së nesërmes. Përfshirja e tyre aktive në proceset vendimmarrëse dhe projektet kombëtare është jetike:
Përfaqësim i denjë në politikë dhe shoqëri civile
Brezat e rinj kanë ide të freskëta dhe energji për t’u angazhuar. Mundësimi i pjesëmarrjes së tyre në parlamentet e nxënësve, forumet rinore apo strukturat e OJQ-ve rrit inovacionin dhe përgjegjësinë shoqërore.
Inkurajimi i sipërmarrjes dhe inovacionit
Kur të rinjtë mbështeten financiarisht dhe institucionalisht për të nisur bizneset e tyre, krijohen vende pune dhe gjallërohet ekonomia.
Aktivitete kulturore dhe shkencore
Është thelbësore të krijohen qendra rinore ku ata mund të zhvillojnë talentet, të publikojnë hulumtime, të promovojnë art dhe kulturë bashkëkohore.
Inovacioni teknologjik si urë lidhëse
Kosova ka një rini shumë dinamike dhe të prirur drejt teknologjisë:
Ekosisteme teknologjike
Inkubatorët dhe akseleratorët e startup-eve mund të ndihmojnë në lindjen e ideve të reja, duke ofruar trajnim, financime fillestare dhe rrjete mentorësh.
Digjitalizimi i shërbimeve publike
Implementimi i platformave digjitale dhe aplikacioneve online për qytetarët do të rrisë transparencën dhe do të forcojë besimin tek institucionet.
Arsim i orientuar drejt teknologjisë
Futja e lëndëve të avancuara të kodimit, robotikës etj. në shkollat e mesme e bën arsimin më tërheqës dhe më pranë tregut bashkëkohor të punës.
Përtej kulturës: Një qasje gjithëpërfshirëse
Për t’i dhënë kulturës bazën e duhur ku të zhvillohet, nevojitet një qasje gjithëpërfshirëse. Krahas kultivimit të vlerave kulturore, vendimtare janë edhe:
Institucione të forta dhe të pavarura
Sundimi i ligjit
Drejtësi e pakorruptuar
Administratë profesionale dhe transparente
Ekonomi e qëndrueshme
Politika efikase fiskale dhe monetare
Mbështetje për bizneset e vogla dhe të mesme
Investim në teknologji, inovacion dhe bujqësi moderne
Arsim cilësor
Sistem arsimor i orientuar drejt zhvillimit të aftësive praktike dhe inovacionit
Nxitje e hulumtimeve shkencore dhe bashkëpunimit ndëruniversitar
Mundësi të barabarta për çdo fëmijë, pavarësisht prejardhjes sociale
Shëndetësi e përparuar
Shërbime mjekësore të standardeve bashkëkohore
Sigurim shëndetësor i garantuar për të gjithë qytetarët
Investim në infrastrukturë spitalore moderne dhe në stafe profesioniste
Roli aktiv i shoqërisë civile
Organizata joqeveritare të fuqishme dhe të pavarura
Media e lirë dhe e përgjegjshme, që mban pushtetin nën kontroll
Aktivizëm qytetar që nxit debatin publik mbi çështje kyçe
Diplomaci dhe partneritete të forta ndërkombëtare
Politikë e jashtme e balancuar, e orientuar drejt bashkëpunimit rajonal dhe global
Rritje e atraktivitetit për investime të huaja
Promovim i vlerave demokratike dhe respektimit të drejtave të njeriut
Këto shtylla forcojnë njëra-tjetrën: një kulturë bashkëpunimi dhe dialogu forcon institucionet, ekonominë dhe arsimin. Në të njëjtën kohë, institucionet e forta, ekonomia e zhvilluar dhe arsimi cilësor e mbështesin kultivimin e një kulture të përgjegjshme, që fuqizon shtetin ligjor dhe mirëqenien e qytetarëve.
Dimensioni rajonal dhe integrimet euro-atlantike
Bashkëpunimi rajonal
Kosova mund të përfitojë nga projektet e përbashkëta me fqinjët, duke krijuar ura komunikimi përmes kulturës, sportit dhe ekonomisë.
Integrimet evropiane
Përputhja e standardeve ligjore dhe ekonomike me Bashkimin Evropian do të lehtësojë udhëtimin e qytetarëve dhe mallrave, si dhe do të rrisë mundësitë për punësim e zhvillim.
Roli global i Kosovës
Duke zgjeruar rrjetin diplomatik dhe tregtar, Kosova do të pozicionohet si një aktor i denjë në arenën ndërkombëtare, duke promovuar paqen, stabilitetin dhe vlerat demokratike.
Pas 9 shkurtit 2025
Nuk ka fitues apo humbës të vërtetë në kuptimin e thjesht politik. Humbës të vërtetë janë ata që nuk e respektojnë popullin, që nuk e vlerësojnë vullnetin dhe dinjitetin e qytetarëve.
Fitues është ai që kupton se forca e Kosovës vjen nga uniteti, jo nga përçarja; nga ndërtimi i një kulture të përbashkët, të bazuar në vlera, dinjitet dhe mirëqenie për të gjithë.
Le të punojmë për një Kosovë ku arti, dija dhe bashkëpunimi bëhen flamuri ynë më i fortë. Vetëm atëherë do të kemi fituar të gjithë.
Pse kultura është megjithatë themelore?
Sepse përcakton mentalitetin me të cilin i qasemi institucioneve, ekonomisë, arsimit, shëndetësisë dhe marrëdhënieve me botën. Një kulturë që inkurajon bashkëpunim, dialog, meritokraci dhe respekt ndaj vlerave kombëtare e universale e bën më të lehtë ndërtimin e një sistemi të shëndoshë politik dhe ekonomik.
Në fund, le të kujtojmë:
Nuk ka demokraci të vërtetë pa mendim kritik.
Nuk ka shoqëri të shëndoshë pa kulturë bashkëpunimi.
Nuk ka përparim të qëndrueshëm pa respektim të historisë dhe investim në art e dije.
Me këtë qasje gjithëpërfshirëse, Kosova do të jetë gjithnjë e më pranë realizimit të potencialit të saj të plotë, duke i dhënë kuptimin e duhur fjalës “përparim” në të gjitha aspektet e jetës sonë kombëtare dhe shoqërore.
Kjo është mundësia jonë për t’u bërë shembull i transformimit pozitiv – një Kosovë që rrezaton kulturë, zhvillim dhe dinjitet në gjithë rajonin dhe më gjerë.
helveticALforum
