Prof.Dr. Fejzulla Berisha
Çdo 28 Nëntor është më shumë se një festë; është ringjallja e kujtesës historike dhe e vetëdijes kombëtare për të ruajtur amanetin e të parëve tanë. Është dita kur flamuri ynë i kuq me shqiponjën e zezë u ngrit në Vlorë nga Ismail Qemali, por edhe dita kur Adem Jashari dhe luftëtarët e Kosovës ia dhanë kuptimin e përjetshëm sakrificës shqiptare për liri. Shqiptarët në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, Preshevë, Çamëri dhe diasporë bashkohen shpirtërisht në një ideal të vetëm: “Shqipërinë e pa bërë, bëje Shqipëri të bërë — bëje ose vdis!” Kjo thirrje është amanet rilindas dhe program kombëtar, që tejkalon kohën dhe kufijtë, sepse është fjala e ndërgjegjes, gjaku i sakrificës dhe shpirti i unitetit.
Fan Noli — apostulli i Shqipërisë së bërë me drejtësi dhe kulturë
Në këtë ditë, nuk mund të përmendet Shqipëria pa përkulur kokën para Fan Nolit — atdhetarit, filozofit, klerikut dhe shtetarit që ngriti idealin kombëtar në një nivel moral universalisht të pranueshëm. Në Boston, në Federatën “Vatra” dhe përmes gazetës “Dielli”, Fan Noli e formuloi filozofinë e tij me fjalë të pavdekshme: “Shqipëria të bëhet, se ndryshe shqiptarë s’ka.” Ai nuk e shihte Shqipërinë vetëm si shtet formal, por si bashkim të drejtësisë, kulturës dhe dinjitetit njerëzor. Çdo shqiptar duhet të jetë qytetar i lirë, dhe çdo institucion në shërbim të popullit. 28 Nëntori është drita e mendimit nolian që ndriçon rrugën e çdo brezi drejt një Shqipërie të bërë me drejtësi dhe dinjitet.
Ismail Qemali — akti themeltar i lirisë shqiptare
28 Nëntor 1912, në Vlorë, Ismail Qemali nuk ngriti vetëm një flamur — ai ngriti ndërgjegjen e një kombi. Në kohën kur perandoritë binin dhe kufijtë ndaheshin sipas interesave të fuqive të mëdha, ai deklaroi me guxim: “Ne nuk duam të jemi as skllevër, as shtojca e askujt. Duam të jemi të lirë në trojet tona.” Ky akt politik shënoi lindjen e Shqipërisë moderne, por jo përfundimin e saj. Amaneti i Ismail Qemalit: “Pavarësia fitohet me flamur, por ruhet me punë, drejtësi dhe bashkim.” Çdo 28 Nëntor na kujton se Shqipëria e bërë është përgjegjësi, jo dhuratë.
Hasan Prishtina — Kosova si themel i unitetit kombëtar
Hasan Prishtina e kuptoi se Shqipëria e pa bërë nuk mund të ishte e plotë pa Kosovën. Në memorandumin e tij historik shkroi: “Nëse nuk i bashkojmë të gjitha trojet shqiptare në një ide, nuk do të kemi as Shqipëri të bërë, as liri të qëndrueshme.” Kosova, e cila u flijua në Konferencën e Londrës, mbeti plagë e kombit, por njëkohësisht burim i pashtershëm i lirisë. Nga Lidhja e Prizrenit, në Lidhjen e Pejës dhe deri në luftën për pavarësi, ajo dëshmon se idealet kombëtare nuk shuhen as nga padrejtësia, as nga koha.
Adem Jashari — përkthimi i amanetit në gjak
Në shekullin XX, amaneti i Vlorës dhe filozofia e Nolit u shndërruan në realitet tragjik dhe heroik në Prekaz. Adem Jashari përktheu me jetën e tij porosinë e madhe të historisë: “Bëje Shqipërinë të bërë – bëje Kosovën të lirë – bëje ose vdis.” Prekazi u bë Jerusalemi i lirisë shqiptare, vendi ku gjaku u shndërrua në drejtësi dhe ku Kosova lindi e lirë. Vlorës iu bashkua Prekazi, dhe Ismail Qemalit iu bashkua Adem Jashari në përjetësi.
Trojet shqiptare — Shqipëria që ende po bëhet
28 Nëntori është edhe dita e reflektimit: A është sot Shqipëria e bërë? Në Maqedoninë e Veriut, Mal të Zi, Luginën e Preshevës, Çamëri — shqiptarët kërkojnë drejtësi dhe barazi. Shqipëria e bërë është ende një proces, që kërkon bashkimin institucional, kulturor dhe strategjik të shqiptarëve në hapësirën euroatlantike. Ky bashkim nuk nënkupton kufij të rinj, por kufij të hapur në mendje dhe shpirt — bashkim të dijes, kulturës, ekonomisë dhe vizionit kombëtar.
Diaspora shqiptare në SHBA — “Shqipëria e tretë”
Asnjë 28 Nëntor nuk është i plotë pa përmendur diasporën shqiptare në Amerikë, e cila që nga fillimi i shekullit XX ka qenë shtylla morale dhe diplomatike e kombit. Në Boston, Filadelfia dhe New York, shqiptarët ngritën flamurin dhe fjalën. Gazeta “Dielli” shpalli misionin e saj: të ndriçojë mendjet dhe të bashkojë shqiptarët. Fan Noli e shihte Amerikën si vendin ku Shqipëria e bërë do të gjente frymëzimin e përjetshëm: demokracinë, ligjin, drejtësinë dhe dinjitetin. Ky amanet jeton sot në çdo komunitet shqiptar në SHBA që mban gjallë kombin me vepra, jo vetëm me fjalë.
Shqipëria e bërë — ideal i bashkimit dhe drejtësisë historike
Shqipëria e bërë nuk është thjesht shtet — është ide, moral dhe bashkim shpirtëror që i jep kuptim ekzistencës kombëtare. Ajo përfshin Shqipërinë, Kosovën dhe çdo shqiptar që punon e jeton me dinjitet në botë. Është bashkimi i historisë me të ardhmen, i Vlorës me Prekazin, i Nolit me Jasharin, i idealit me sakrificën. Vetëm kur ndërtojmë këtë Shqipëri të bërë — me drejtësi, dije, punë dhe unitet — mund të themi se kemi përmbushur amanetin e të parëve tanë.
28 Nëntori — dita kur kombi i flet vetvetes
28 Nëntori është dita kur shqiptarët i flasin vetes dhe historisë me një zë të vetëm: “Shqipërinë e pa bërë, bëje Shqipëri të bërë! Bëje me punë, dije, drejtësi, dhe nëse duhet — bëje me sakrificë, por bëje!” Ky është amaneti i Ismail Qemalit, vizioni i Fan Nolit, ideali i Hasan Prishtinës dhe lavdia e Adem Jasharit. Është thirrja që ngjall çdo shpirt shqiptar në 28 Nëntor dhe në çdo ditë të historisë tonë. Deri sa ky amanet të përmbushet, flamuri ynë do të mbetet kujtesa e së kaluarës dhe premtimi i së ardhmes. /GD
