KANTONI I BERNËS – MOTION PËR DETYRIMIN E PRANIMIT TË PARAVE CASH NË LOKALE
Në kantonin e Bernës po zhvillohet një debat i ri që prek drejtpërdrejt jetën e përditshme të qytetarëve dhe bizneseve: a duhet të jenë restorantet, baret dhe kafenetë të detyruara të pranojnë pagesa me para në dorë?
Një nismë politike për ruajtjen e parave fizike
Të martën, gjashtë deputetë të Këshillit të Madh të kantonit Bernë dorëzuan një motion me titull “E drejta për të paguar me para cash në gastronomi”. Qëllimi i kësaj nisme është që Këshilli Kantonial të përgatisë një bazë ligjore e cila garanton që paratë fizike – monedhat dhe kartëmonedhat zvicerane – të pranohen në të gjitha bizneset e sektorit të gastronomisë.
Këtë motion e kanë firmosur politikanë nga disa parti të ndryshme:
- Nils Fiechter (SVP)
- Beat Cattaruzza (GLP)
- René Maeder (Die Mitte)
- Hans Schär (FDP)
- Samuel Kullmann (EDU)
- Adrian Spahr (SVP)
Kjo përbërje tregon se shqetësimi për zhdukjen graduale të përdorimit të parave fizike është i ndarë përtej vijave partiake.
Arsyeja e nismës: kufizimi i lirisë së qytetarëve
Në tekstin e motionit thuhet se një numër gjithnjë në rritje i bizneseve gastronomike nuk pranojnë më pagesa me para në dorë, duke lejuar vetëm metoda elektronike si karta bankare ose pagesa me celular. Sipas deputetëve, kjo prirje kufizon lirinë e individëve për të përdorur mjetin ligjor të pagesës – frangun zviceran.
Ligji Federal për Monedhën dhe Mjetet e Pagesës (WZG) përcakton qartë se kartëmonedhat dhe monedhat zvicerane janë mjete ligjore pagese, dhe në parim duhet të pranohen kudo.
Përjashtimi ligjor dhe pasojat sociale
Megjithatë, sipas rregullave aktuale, bizneset private mund të përjashtojnë pagesat me para fizike, për shembull përmes një njoftimi të dukshëm në hyrje si “Nuk pranojmë para në dorë”. Kjo praktikë, sipas autorëve të motionit, diskriminon disa grupe të popullsisë – si personat e moshuar, të rinjtë pa kartë krediti, qytetarët pa llogari bankare ose ata që për arsye privatësie duan të paguajnë në cash.
Argumentet ekonomike
Përveç aspektit social, motioni përmend edhe një problem ekonomik: pagesat elektronike janë shpesh më të shtrenjta për bizneset e vogla sesa për zinxhirët e mëdhenj të tregtisë apo gastronomisë. Kjo krijon një pabarazi konkurruese që dëmton sipërmarrjet e vogla lokale. Deputetët kërkojnë që konsumatorët të kenë të drejtën e zgjedhjes, nëse duan të paguajnë me kartë apo me para në dorë.
Një debat më i gjerë për lirinë dhe digjitalizimin
Diskutimi që ka nisur në Bern pasqyron një debat shumë më të gjerë që po zhvillohet në mbarë Zvicrën dhe Evropën: A po humbet paraja fizike në epokën digjitale?
Ndërsa shumë njerëz e mirëpresin lehtësinë e pagesave elektronike, të tjerë shohin rreziqe në varësinë e plotë nga sistemet bankare dhe kompanitë teknologjike.
Nëse motioni miratohet, kantoni Bern mund të bëhet një nga të parët në Zvicër që mbron me ligj të drejtën për të paguar me para në dorë në sektorin e gastronomisë – një hap simbolik në mbrojtje të lirisë ekonomike dhe anonimitetit financiar të qytetarëve, transmeton 20min.ch.
Përgaditi D.H