Çdo udhëtim drejt qytezës sonë, Preshevë, është një kthim te rrënjët, një pelegrinazh në një vend që zgjon të gjitha shqisat tona. Është një përvojë, nga e cila, aromat, tingujt dhe pamjet ndërthuren për të krijuar një përzierje unike nostalgjie dhe ngushëllimi.
Alban Alimi, Bruksel
Krejt kjo na kujton se kush jemi dhe nga i marrim disa zakone. Sapo arrijmë ne vendlindje, aroma e mbeturinave të djegura përzihet me atë më të ëmbël, të bukës së freskët që del nga furrat e qytetit, një paradoks sa i çuditshëm aq edhe i njohur. Dielli, ndonjëherë shtypës, na djeg ballin, ndërsa një puhizë e lehtë luan me flokët tona, duke na kujtuar ajrin e lehtë të pushimeve verore. Shtëpitë e papërfunduara, fasadat e tyre ende në ndërtim e sipër, bashkëjetojnë me ato që kurrë nuk kanë pasur mure. Ndërprerësit e dritës dhe bojlerët që i japin të njëjtën bukuri të vjetëruar banjave.
Këtu, gjithçka duket e papërsosur, por pikërisht kjo papërsosmëri është ajo që e bën Preshevën tërheqëse për sytë e mi. Nostalgjia fillon që në mbrëmjen e mbërritjes, në momentin kur dalim, të lodhur, por të emocionuar, për të eksploruar çdo cep të vendit tonë. Rrugët janë të gjalla nga qentë endacakë, të cilët, në një farë mënyre, kanë mësuar të jetojnë në harmoni me banorët.
Zhurma e motorëve, të qeshurat e njerëzve tanë, shija e një ‘Golden Eagle’ me një ‘7Days’, të gjitha këto krijojnë një atmosferë që vetëm ata që janë rritur këtu mund ta kuptojnë. Udhëtimi nga Brukseli është i gjatë dhe ndonjëherë rraskapitës, por që në agim, pasi të kemi kaluar kufirin austriak, na pushton një përzierje nostalgjie dhe emocioni. Të lodhur, por të shtyrë nga padurimi për të arritur, ne thithim aromat e njohura të pashtetës dhe kafes që mbushin makinën, aroma që simbolizojnë nisjen po aq sa edhe mbërritjen. Ky ritual i paharrueshëm shënon fillimin e pushimeve tona. Çdo verë, i njëjti DVD i “Madagascar”-it është rrotulluar pa pushim në automobil, një shoqërues udhëtimi i konsumuar nga vitet. Për shkak të mungesës së mjeteve për të blerë një të ri, ai është bërë një ritual veror, një kujtesë e heshtur e vlerave tona
të kaluara, ku prioritetet ishin diku tjetër, përveç luksit të risisë, një traditë që ka shoqëruar udhëtimet tona si një mik i vjetër.
Jashtë në Preshevë, netët tona zgjasnin deri në agim me kushërinjtë tanë. Të qeshurat tona ende jehonin në rrugica, ndërsa banorët e fshatrave, spektatorë të marrëzive tona, duhet të kenë menduar se diaspora po sillte raste të veçanta.
Më pas, rruga, udhëtimi për në Gjilan është një aventurë e vërtetë, duke kaluar nëpër rrugë të përthyera dhe ndonjëherë të paparashikueshme. Për të arritur atje, duhet të kalosh një kufi kapriçioz, burim ankthi sa herë që kalon andej. Ndonjëherë i zbrazët, por shpesh i mbushur, stresues deri në kthesën e fundit, duke frikësuar pritjen e pafundme që mund të frenojë vrullin tonë drejt këtij strehimi të njohur. Super marketi, dikur baza jonë, është skena e kujtimeve tona, ku ne pinim si ushtarë të vjetër
përpara se të riktheheshim në luftë. Ne shijonim mini-pica dhe trileqe.
Presheva është, gjithashtu, një vend që na kthen në realitet. Këtu, përulësia është një mësim I nxënë duke parë shtëpitë e të tjerëve, duke dëgjuar historitë e të moshuarve që risjellin të
kaluarën e tyre të vështirë, duke vëzhguar kushtet e jetesës, ndonjëherë të vështira e duke kaluar pranë atyre fëmijëve, të cilët, që në moshë të re punojnë afër pikës kufitare për të shitur pije. Është një vend ku traditat, martesat, vdekjet, madje edhe turpet e banorëve, formojnë një tabló të gjallë dhe të sinqertë. Ky vend na mëson lirinë, po aq sa edhe frikën, në një ekuilibër të ndjeshëm midis premtimit dhe të vërtetës. Në fund të fundit, kthimi në Preshevë është rikthimi i një pjese të vetes, një pjesë që koha dhe distanca nuk kanë arritur ta zhdukin.