Nga Dr. Dorian Koçi
Ilirian Zhupa është një nga ata poetë që nuk i lexon thjesht vargjet e tij , por i mbart gjithmonë me vete si memorje kulturore. Poezia e tij vjen gjithmonë si një surprizë e ndjeshme, si një përshkëndritje e butë që të zgjon emocionin pa paralajmërim. Ka diçka thellësisht intime në vargjet e tij, një mënyrë të rrëfyeri që nuk kërkon spektator, por edhe bashkëudhëtar. Prandaj edhe ribotimi i librit “Mos më pyetni ku kam qenë” (2016) ishte më shumë se një akt editorial: ishte një rikthim në një kohë leximi, në një moshë ndjeshmërie, ku brezi im i gjeti këto poezi herët dhe tani ka nevojë t’i rilexojë me një peshë tjetër përvoje.
Kur i kthehesh leximit të poezisë së Ilirian Zhupës pas vitesh, e kupton se poezia e tij nuk na ka moshuar. Përkundrazi, ajo ka fituar një shtresë të re kuptimi, sepse mungesa, pritja, dashuria e pambërritur dhe vetmia urbane që ai përshkruan, sot duken edhe më të njohura. Poezia e tij nuk është kurrë deklamative; ajo ecën përmes gjesteve të vogla, përmes lëvizjeve të përditshme që mbajnë brenda një dramë të heshtur.
Këtë e ndien qartë në poezinë “Është vonë të më mungosh”, e cila mund të lexohet si një rrëfim i brendshëm i njeriut modern, i humbur mes turmës, bibliotekave, kafeneve dhe rrugëve që gjithmonë të kthejnë aty ku ke nisur. Mungesa nuk është vetëm e sé dashurës; ajo shndërrohet në mungesë orientimi, mungesë fjale, mungesë vendi ku të mbështesësh kokën. Pyetjet e përsëritura – “Unë ku të shkoj? Unë kë të ndjek? Unë kujt t’i flas?” – janë më shumë se ankth dashurie: janë pyetje ekzistenciale.
Ilirian Zhupa e vendos subjektin e tij poetik mes njerëzve, por thellësisht vetëm. Pleqtë me fytyra të njëjta, shokët që largohen drejt dashurive të tyre, librat që “kërrusin nga dashuria” – të gjitha këto krijojnë një botë ku gjithçka duket e pranishme, por asgjë nuk e mbush boshllëkun kryesor. Edhe zjarri që ngroh të tjerët, nuk ngroh atë që mungon. Kjo është një poezi e mungesës që nuk shërohet me zëvendësime.
Megjithatë, në fund, poezia shpëton vetveten. Akti i të shkruarit, i këndimit të një dashurie që “e kam dhe s’e kam”, e kthen mungesën në krijim. Poeti bëhet njëkohësisht demiurg dhe pre e dashurisë, zot i një bote që e ndërton me vargje, por edhe i dorëzuar ndaj brishtësisë së ndjenjës. Në këtë çast Ilirian Zhupa është më i sinqertë se kurrë: poezia nuk e shëron plotësisht dhimbjen, por i jep asaj formë, dritë dhe kuptim.
Ribotimi i këtij libri është, në këtë kuptim, një ftesë për ta rilexuar veten. Brezi që e lexoi herët, sot e gjen veten në vargje me një qetësi tjetër, ndoshta më të dhimbshme, por edhe më të ndërgjegjshme. Dhe kjo është forca e vërtetë e poezisë së Ilirian Zhupës: ajo rritet bashkë me lexuesin, pa e humbur kurrë emocionin e parë.
ËSHTË VONË TË MË MUNGOSH
=============================
Më mungojnë shumë gjëra, po ti më mungon e para.
Rruga më shtyn me bërryla, sikur do të më nxjerrë në skaj.
Atje, nëpër stola, rrinë ulur ca pleq me fytyra të bardha
Dhe të gjitha fytyrat ngjajnë.
Unë ku të shkoj? Unë kë të ndjek? Unë kujt t’i flas?
Shkoj në biblioteka dhe librat më kërrusin nga dashuria,
Ndjek fluturimin e shtërgjve dhe në qiej më pikturohet një vajzë,
Flas me një që s’e njoh dhe s’di se ç’thonë fjalët e mia.
O, po i kam të gjitha e prapë më mungojnë, më braktisin,
Zjarri brufullon brenda gjoksit, ngrohen shumë në të, po jo ti.
Udhët ku shkoj përfundojnë pikërisht atje ku nisin,
Sytë më erren nga pritja sa s’i quaj dot sy.
Pi një kafe me shokët. Ndahemi. Ata vrapojnë te të dashurat e tyre,
Mbështesin kokat mbi supe, pëshpërisin, pastrojnë shpirtin nga bryma.
Po unë çfarë të bëj? Vij te vetvetja. Mbështes kokën në horizontet e grivëra,
Pëshpëris gjer në thirrje dhe më merret fryma.
Pas të gjitha këtyre shkruaj e ç’shkruaj vargje.
Qielli më bëhet i kaltër, mosha më ndihet e bukur, nata më mbushet me yje.
Këndoj dashurinë që e kam dhe s’e kam, po e gjej të brishtë e të madhe
E ndihem demiurg dhe pre i dashurive.
Është vonë të më mungosh, e dashura ime! /GD
