/ Nga: PhD: Xhavit LIPAJ, Andermatt /
Në fillim, e Mira dhe e Keqja nuk qenë dualitete morale në kuptimin që njeriu modern ua jep.
Ato ishin modalitete të qënies, tensione ontologjike të lindjes, të shfaqjes së të jetuarit si
proces i përhershëm tejkalimi të vetvetes.
Në frymën e hershme, e Mira s’ishte sinonim i rregullit të imponuar, por vetë akti i shfaqjes
së mundësisë për bashkëekzistencë në një harmoni të heshtur. E Keqja nuk qe as mohimi
brutal i të vërtetës, por nevoja për të sfiduar qëndrueshmërinë, për ta provuar qenien përmes
shpërbërjes, në frymën e asaj që Kierkegaard do ta quante “udhëtimi i ankthshëm drejt
zgjedhjes.”
Njeriu, krijesa që mbarti dhuratën tragjike të vetëdijes, nuk mundi të qëndronte gjatë në këtë
ekuilibër të brishtë.
Në etjen për siguri, ai shpiku qytetërimet, jo si shprehje e lirisë, por si streha ndaj pasigurisë
së ekzistencës. Ai ndaloi së bashkuari me qiellin dhe nisi të ndërtojë një qiell artificial, një
rrjet pasqyrimesh të pafundme që Heidegger do ta përkufizonte si “Gestell” "Kornizë" një
sistem instrumentalizimi ku gjithçka bëhet objekt përdorimi dhe kontrolli.
Në këtë rrjet të shpikur, e Keqja shndërroi strategjinë e saj: nga përballje e hapur në joshje të
nënkuptuar.
Në vend të thirrjes për shkatërrim, ajo mbolli iluzionin e përmbushjes përmes posedimit, të
pavdekësisë përmes famës, të lumturisë përmes konsumit.
Ajo imitoi të Mirën në pamje, por ndryshoi esencën: veprimi nuk lindte më nga vetëdhurimi,
por nga vetëngritja.
E Mira, në këtë kontekst të ri, mbeti një zë i pashqiptuar, një fije drite që kërkonte heshtje
për t’u dëgjuar, një “heshtje që peshon rëndë”, siç do të thoshte Simone Weil, një prani që
refuzon të imponohet, por që pret të zbulohet.
Krizat e reja të njeriut nuk ishin më të jashtme. Ato ishin thellësisht ontologjike:
Një boshllëk që lindi jo nga mungesa e sendeve, por nga mungesa e qëllimit të brendshëm.
Një vetmi që lindi jo nga izolimi fizik, por nga humbja e marrëdhënies së gjallë me
ekzistencën.
Në këtë terr epistemologjik, fijet e padukshme të Mirës shfaqeshin jo si revolucione të
dukshme, por si zgjedhje të vogla:
Një buzëqeshje pa interes, një falje që nuk kërkonte reciprocitet, një akt besnikërie ndaj së
padukshmes.
Nëse për Heidegger-in, njeriu autentik është ai që pranon “thirrjen e qetë të Qenies” përballë
harresës së botës, atëherë fijet e Mirës janë zëri i atij autenticiteti, që nuk pranon të
maskohet pas rolit ose përfitimit.
E Keqja, duke e kuptuar këtë rrezik të brendshëm, intensifikoi zhurmën: më shumë frikë, më
shumë ideologji, më shumë identitete të gatshme për konsum.
Se asgjë nuk është më e rrezikshme për të Keqen sesa një qenie që vepron pa frikë dhe pa
nevojën për miratim.
Në këtë sfond të zymtë, lufta nuk zhvillohet në arenat e mëdha të historisë, por në betejat e
vogla të përditshmërisë:
Nëse do të heshtësh kur e vërteta kërkon zë.
Nëse do të zgjedhësh lehtësinë e njollosur apo mundimin e pastër;
Nëse do ta ruash qenien në thjeshtësinë e saj të dhimbshme, kundër shfaqjeve
madhështore të falsitetit.
Në thelb, nuk ka fitore përfundimtare të Mirës, sepse çdo zgjedhje është një rikrijim i
tensionit fillestar.
Fijet e saj janë të padukshme sepse janë të brendshme: janë akti i vetëtranscendimit, i
kapërcimit të vetvetes në drejtim të diçkaje që nuk garantohet, që nuk shpërblehet, që nuk
matet.
Kush kap këto fije, nuk bëhet hero sipas standardeve të botës; bëhet një njeri që jeton në të
vërtetë, i vogël në sy të botës, i pafundmë në peshën e shpirtit.
Në fund, fijet e padukshme janë lidhjet e fundit që mbajnë bashkë botën dhe shpirtin e
njeriut:
Një botë që rrezikon të shembet jo nga mungesa e fuqisë, por nga harresa e të qenit.